Η άφιξη δυο τεχνοκρατών πρωθυπουργών στην Ιταλία και στην Ελλάδα δεν έτυχε ευρείας υποδοχής. Κάποιοι γκρινιάζουν πως αφού οι Λουκάς Παπαδήμος και Mario Monti δεν είναι εκλεγμένοι, η ανάδειξή τους στο πρωθυπουργικό αξίωμα απλά θα επιβεβαιώσει την ελιτίστικη και αντιδημοκρατική φύση του ευρωπαϊκού εγχειρήματος.
Ίσως να είναι έτσι. Αλλά οι τεχνοκράτες έχουν ένα πλεονέκτημα εν μέσω μιας οικονομικής κρίσης. Αισθάνονται οικεία σε ένα κόσμο επιτοκίων και χρεών. Καταλαβαίνουν τα ξένα κράτη τόσο καλά όσο και τις αγορές.Αν πάτε στο γραφείο τους, ούτε μίζα θα σας ζητήσουν, αλλά ούτε και θα τσιμπήσουν τον κώλο σας. Και αφού δεν πρόκειται να μακροημερεύσουν στο αξίωμά τους, μπορούν κάλλιστα να πάρουν κάποιες δύσκολες αποφάσεις.
Οι Ευρωπαίοι τεχνοκράτες τείνουν να έχουν κοινά προσόντα. Συγκρίνετε τα βιογραφικά των Monti, Παπαδήμου, και Mario Draghi (νέου επικεφαλή της ΕΚΤ). Και οι τρεις είναι οικονομολόγοι, με σπουδές στην Αμερική. Και οι τρεις είχαν κορυφαίες θέσεις στην γραφειοκρατία της ΕΕ. Τόσο ο Monti, όσο και ο Draghi εργάστηκαν στην Goldman Sachs.
Αυτού του είδους το παρελθόν ενθουσιάζει τις αγορές, αλλά συγχύζει τους πολέμιους της παγκοσμιοποίησης. Η Ευρώπη όμως, αλλά και ο κόσμος όλος, έχουν κάθε λόγο να ελπίζουν πως οι εν λόγω τεχνοκράτες θα είναι και θαυματοποιοί. Διότι, αν αποτύχουν αυτοί, καραδοκούν οι εξτρεμιστές.
Στην Ελλάδα, το 25% των ψηφοφόρων δηλώνει υπέρ των κομμάτων της άκρας αριστεράς, και ένα 8% υπέρ της εθνικιστικής δεξιάς. Από κοινού, τα πολιτικά άκρα της Ελλάδας έχουν περισσότερους ψηφοφόρους από ότι τα δυο κύρια πολιτικά κόμματα.
Στην Ιταλία, η πολιτική σκηνή θα είναι ολίγον τι μπερδεμένη μετά την αποχώρηση του Berlusconi. Όμως η Ιταλία έχει πείρα από ισχυρά κομμουνιστικά και ακροδεξιά σχήματα στο παρελθόν. Εν τω μεταξύ, ο Umberto Bossi της Λέγκας του Βορρά δηλώνει ευτυχισμένος που θα είναι στην αντιπολίτευση, από όπου θα μπορεί να καταφέρεται εναντίον της ΕΕ, των μεταναστών, αλλά και των Ιταλών του Νότου.
Η ριζοσπαστικοποίηση της πολιτικής είναι ορατή στις πιστώτριες χώρες της ΕΕ, όπως και σε αυτές που χρωστάνε. Η Marine le Pen του ακροδεξιού Εθνικού Μετώπου θα παίξει σημαντικό ρόλο στις επερχόμενες προεδρικές εκλογές της Γαλλίας.
Στην Ολλανδία, η κυβέρνηση βασίζεται στις ψήφους του Κόμματος της Ελευθερίας υπό τον Geert Wilders, που αναδεικνύεται δεύτερος στις δημοσκοπήσεις.
Το αυστριακό ακροδεξιό κόμμα έχει τα ίδια ποσοστά με το κυβερνών.
Στη Φιλανδία, οι εθνικιστές Αληθινοί Φιλανδοί κερδίζουν συνεχώς έδαφος, και ήδη βρίσκονται στο 20% στις δημοσκοπήσεις.
Όλα αυτά τα κόμματα εκφράζονται εναντίον των ελίτ. Όλα αντιτίθενται στη παγκοσμιοποίηση και στη μετανάστευση, ειδικά από τον μουσουλμανικό κόσμο. Κάποιες πλευρές της ευρωπαϊκής ακροδεξιάς εξακολουθούν να είναι αντισημιτικές. Άλλες πάλι είναι υπέρ του Ισραήλ, μάλλον επειδή το θεωρούν ως σύμμαχο εναντίον των Μουσουλμάνων.
Όλο και πιο πολύ, οι Ευρωπαίοι λαϊκιστές αρχίζουν να ξεφεύγουν από το πολιτικό γκέτο της εχθρότητας απέναντι στους μετανάστες, και τονίζουν τα οικονομικά ζητήματα και τα ζητήματα του ευρωσκεπτικισμού, που έχουν μεγαλύτερη απήχηση στον μέσο πολίτη.
Όλα τα λαϊκίστικα κόμματα είναι εναντίον της ΕΕ, την οποία θεωρούν ως προαγωγό όλων όσων απεχθάνονται: Τον πολυπολιτισμό, τον διεθνή καπιταλισμό, την κατάργηση των εθνικών συνόρων, και την ακύρωση των εθνικών νομισμάτων.
Στη Γαλλία, η Le Pen πολιτεύεται δεσμευόμενη να βγάλει τη Γαλλία από την ευρωζώνη, να επιβάλλει δασμούς, και να καταργήσει την συνθήκη Σέγκεν αναφορικά με την ελεύθερη διακίνηση στην ΕΕ.
Στην Ολλανδία, ο Wilders, που στο παρελθόν ήταν μονοδιάστατα εναντίον του Ισλάμ, ανακοίνωσε πρόσφατα πως ερευνά το ενδεχόμενο αποχώρησης από το ευρώ. Εξάλλου, όλες οι δημοσκοπήσεις δείχνουν πως οι Ολλανδοί στην πλειονότητά τους έχουν μετανιώσει που εντάχθηκαν στην ΟΝΕ.
Προς το παρόν, και σε ολόκληρη την Ευρώπη, δεν υπάρχει κανένα ακροδεξιό ή ακροαριστερό κόμμα που να έχει ελπίδες να κερδίσει στις εκλογές. Σε γενικές γραμμές, τα συμβατικά κόμματα έχουν τη δυνατότητα να συντονιστούν και να κρατήσουν τα άκρα μακριά. Θα ήταν όμως μεγάλο λάθος αν αψηφούσαμε τους λαϊκιστές και τους εξτρεμιστές.
Πρόκειται για ισχυρές ομάδες που μπορούν και επηρεάζουν. Οι μετριοπαθείς πολιτικοί σε χώρες πιστώτριες όπως είναι η Φιλανδία, η Ολλανδία, και η Σλοβακία, ισχυρίζονται πως μετά την Ελλάδα αποκλείεται να υπερψηφίσουν τη διάσωση άλλης χώρας όπως π.χ. της Ιταλίας, αφού οι ψηφοφόροι τους θα επαναστατήσουν και θα στραφούν στα άκρα.
Στη Γαλλία, τα ζητήματα για την μετανάστευση και τα οικονομικά, έχουν πάει προς τα δεξιά υπό την καθοδήγηση του Εθνικού Μετώπου.
Όλα αυτά λαμβάνουν χώρα εν μέσω μιας άσχημης οικονομικής κατάστασης. Φανταστείτε όμως πιο θα ήταν το πολιτικό σκηνικό αν άρχιζαν να καταρρέουν οι τράπεζες, αν χάνονταν οι καταθέσεις, οι θέσεις εργασίας, και αν ακολουθούσε μια ακόμη ύφεση. Οι ψηφοφόροι θα ήταν απογοητευμένοι και απελπισμένοι. Θα στρέφονταν μαζικά προς τα πολιτικά άκρα.
Για αυτό, πολλά παίζονται στην ικανότητα των τεχνοκρατών να σταθεροποιήσουν τις εθνικές τους οικονομίες, να ηρεμήσουν τις αγορές, και να αποτρέψουν μια δεύτερη οικονομική κρίση, και μια άτακτη διάλυση του ευρώ.
Το πρόβλημα είναι ότι ενώ ο Παπαδήμος, ο Monti, και ο Draghi είναι ικανότατοι, δεν είναι θαυματοποιοί. Άλλωστε, η κατάσταση της Ευρώπης έχει ήδη ξεφύγει τόσο, που ακόμη και οι πιο λαμπροί τεχνοκράτες να μην μπορούν να κάνουν κάτι, πόσο μάλλον θαύματα…
The Financial Times
